W na przełomie lipca i sierpnia wykonaliśmy z szwagrem dość nietypowy projekt: pojazd który miał wyglądać jak żaglówka, być napędzany silnikiem elektrycznym, sterowany zdalnie i jeździć po szynach tramwajowych w Krakowie.
Największym problemem okazało się zdobycie odpowiednich kół, jednak w końcu dostałem olśnienia – przecież bębny hamulcowe nadają się idealnie! Szybka wizyta na szrocie, gdzie zakupiliśmy cztery kompletne wahacze od malucha razem z jednym kompletnym mechanizmem różnicowym, potem trochę spawania, mierzenia i całość już toczyła się po szynach.
Do napędu wykorzystany został zestaw do skutera elektrycznego ze znanego portalu aukcyjnego. Silnik ma moc 500W i rozpędza pojazd do około 20km/h. Sterownik został zmodyfikowany, tak że zamiast manetki wstawiony został odbiornik z aparatury zdalnego sterownia. Do zasilenia silnika wykorzystane zostały 3 akumulatory samochodowe połączone szeregowo. Całość została obita płytą OSB i pomalowana na biało.
Wykonany od podstaw elektroniczny prędkościomierz do motocykla MZ ETZ. Prędkościomierz współpracuje z impulsatorem z Lanosa. Cewka powietrzna pochodzi z zegarów z Renault Megane I z 1996r. Sercem układu jest mikrokontroler Attiny2313 który steruje zarówno wyświetlaczem LCD jak i cewką powietrzą (poprzez mostek L293DD). Wsad zajmuje 2024 bajty (czyli prawie 100%), sterowanie wskazówką zostało zrealizowane przez programowy PWM.
Schemat układu:
Kody źródłowe, schemat w formacie eagle można znaleźć na moim GitHubie
CarPI jest to zamiennik standardowego wyświetlacza radia Update List występującego w samochodach marki Renault, rozszerzający funkcjonalność całego zestawu o funkcje takie jak:
– nawigacja GPS,
– zestaw głośnomówiący bluetooth,
– możliwość odtwarzania muzyki z dysku USB lub przez bluetooth,
– dodatkowe informacje odczytywane z OBD II.
Dodatkowym założeniem było wykorzystanie oryginalnego radia oraz instalacji, umożliwiające w każdej chwili powrót do oryginalnego wyświetlacza.
Budowa
Układ oparty został o minikomputer Raspberry Pi, króry podłączany jest do głównej płyty urządzenia przez złącze GPIO oraz USB. Aby zminimalizować pobierany na postoju prąd, RPi nie jest cały czas włączone. Jego zasilaniem steruje mikroprocesor AVR, który w momencie wykrycia włączenia radia lub zapłonu włącza główne zasilanie 5V w układzie. Poza tym jego zadaniem jest:
– obsługa klawiatury matrycowej pilota przy kierownicy,
– odczyt stanów zapłonu, radia,
– sterowanie zasilaniem wyświetlacza.
RPi oraz AVR komunikują się za pomocą magistrali I2C. Po wyłączeniu zapłonu, AVR przesyła o tym informację do aplikacji działającej na RPi, która po godzinie na wyłączonym zapłonie zamyka system i wysyła do AVRa polecenie wyłączenia zasilania i przejścia w stan uśpienia. Schemat urządzenia został przedstawiony poniżej.
Komunikacja z radiem
Komunikacja z radiem samochodowym odbywa się trzema torami:
1. Szyna CAN – po tej szynie radio wysyła informację co ma pojawić się na wyświetlaczu a oryginalny wyświetlacz wysyła informacje o naciśniętych klawiszach na pilocie pod kierownicą. Niestety protokół komunikacji nie był nigdzie opisany, ale przy pomocy zbudowanego analizatora CAN oraz dużej ilości cierpliwości udało mi się go rozpracować, na tyle że moja aplikacja emuluje w pełni wszystkie funkcje które obsługiwane są przez standardowy wyświetlacz. Po więcej informacji zapraszam do kodu źródłowego: https://github.com/milyges/CarPI/blob/master/src/rpi-app/displayemulator.h https://github.com/milyges/CarPI/blob/master/src/rpi-app/displayemulator.cpp
2. UART – służy do emulacji zmieniarki płyt CD, którą moja aplikacja udaje. Dzięki temu przetwarzaniem cyfrowo-analogowym muzyki odtwarzanej z dysku USB zajmuje się radio (zmieniarka wysyła do radia sygnał audio za pomocą S/PDIF) a nie Raspberry PI, co wpływa na poprawę jakości dźwięku w stosunku do karty dźwiękowej zintegrowanej w RPi. Kod emulatora zmieniarki bazuje na dokumentacji dostępnej w internecie i znajduje się: https://github.com/milyges/CarPI/blob/master/src/rpi-app/changeremulator.h https://github.com/milyges/CarPI/blob/master/src/rpi-app/changeremulator.cpp
3. AUX – do analogowego wejścia radia podpięte zostało wyjście audio modułu bluetooth.
Oprogramowanie
Raspberry Pi pracuje pod kontrolą systemu operacyjnego Raspian (bazującego na Debianie). Zainstalowany jest serwer X.Org, manager okien OpenBox i kilka innych, niezbędnych do prawidłowego działania programów. Główna aplikacja, sterująca wszystkich napisana została w języku C++, przy wykorzystaniu biblioteki Qt. Cały kod opublikowany został na GitHubie (link niżej).
Nawigacja GPS
Do nawigacji GPS został wykorzystany program Navit. Jego kod źródłowy został delikatnie zmodyfikowany aby usunąć część funkcjonalności (np. podświetlanie możliwych znaków do wpisania w nazwie miejscowości), które nie działały zbyt dobrze. Zmodyfikowany został również plik konfiguracyjny, usunięte zostały wszystkie niepotrzebne warstwy oraz punkty POI aby mapy były jak najbardziej czytelne.
Obługa OBDII
Główna aplikacja na RPi, komunikuje się po USB z adapterem OBD II, opartym o popularny układ ELM327. W chwili obecnej służy to do pokazania dodatkowych wskaźników:
– temperatury powietrza zasysanego
– ciśnienia doładowania
– ciśnienia paliwa w listwie Common Rail
– temperatury cieczy chłodzącej
– obliczonego obciążenia silnika
– napięcia w instalacji elektrycznej
Jest to tak na prawdę taki bajer, który nie był projektowany od początku a pojawił się pod wpływem chwilowego impulsu 😉
Obudowa wyświetlacza, tzw. daszek
Wykonany został na bazie oryginalnego: wycięty został większy otwór, przygotowana ramka na nowy wyświetlacz. Następnie ramka została wklejona w otwór a wolna przestrzeń wypełniona matą oraz żywicą. Dalej wszystko zostało zaszpachlowane do równa, wyczyszczone papierem wodnym i pomalowane podkładem i farbą. Pierwszy raz robiłem coś takiego, było bardzo dużo poprawek, ale wydaje mi się że wyszło przyzwoicie.
Obsługa
Całość dodatkowych funkcji obsługuje się wykorzystując pilot pod kierownicą, co pozwala na obsługę w trakcie jazdy bez odrywania rąk od kierownicy. Przycisk na dole pilota, służący normalnie do zmiany płyty w zmieniarce, wykorzystany został do wejścia w tryb menu. W tym trybie możemy albo zmienić ekran, albo wejść w menu nawigacji.
Po menu nawigacji poruszamy się wykorzystując przyciski: Vol+/Vol- jako góra dół, SRC+/SRC- jako prawo/lewo, przycisk Mute jako enter a przycisk Load (ten na dole) jako Escape. Na początku wprowadzanie nazw miejscowości i ulic wydaje się toporne, ale po kilku razach już wpisuje się w miarę szybko i sprawnie.
Kosztorys i czas trwania
Projekt od analizy komunikatów CAN z radia do finalnej wersji powstawał około roku (głównie wieczorami po pracy). Dużą część elektroniki miałem, więc ciężko mi wycenić:
– Raspberry Pi: około 130zł
– Wyświetlacz: 100zł
– Moduł bluetooth: 80zł
– Moduł GPS: 50zł
– Pozostała elektronika: myślę że do 50zł
Razem około: 410zł
Galeria zdjęć
Zdjęcia prezentują poszczególne fazy projektu od prototypu aż po gotowy układ zamontowany w samochodzie.
Filmy
Poniżej umieszczam kilka filmów prezentujących możliwości urządzenia oraz rozwój oprogramowania.
IdyllaOS był to projekt otwartego systemu operacyjnego, który rozwijałem w latach 2005-2011.
Główne cechy systemu:
Jądro: monolityczne z dynamicznie ładowanymi modułami
Zgodność ze standardem multiboot
Funkcje systemowe: w większości zgodne z standardem POSIX
Biblioteka standardowa: port biblioteki newlib
Aplikacje: pliki wykonywalne w formacie ELF
Struktura katalogów: zgodna z FHS (Filesystem Hierarchy Standard)
Obsługiwane procesory:
i686 oraz lepsze (wersja 32 bitowa)
amd64 (wersja 64 bitowa)
Obsługiwane urządzenia:
Dyski: ATA/IDE
Napędy: ATAPI
Karta graficzne: VGA (tryb tekstowy), BochsVBE (tryb graficzny)
Klawiatury: AT
Szyna PCI
Obsługiwane systemy plików:
Ext2 (w trybie tylko do odczytu)
Ramfs (system plików przechowujący informacje w pamięci RAM)
Projekt ten został wykorzystany jako mój projekt inżynierski (treść pracy oraz prezentacja dostępne są do pobrania poniżej).
Całość kodu źródłowego dostępna jest nadal na SourceForge.net w repozytoriach GIT oraz SVN (wcześniejsze wersje).
Na systemie działały popularne aplikacje jak GNU Nano, GCC, GNU Binutils, GNU Grep, GNU Make, itp. System potrafił kompilować aplikację pod samego siebie (brakło kilku rzeczy aby sam potrafił się skompilować).
W ostatnich wersjach dorobił się nawet prostej obsługi socketów oraz protokołów ARP, IP oraz UDP.
Screenshoty:
Poniżej zamieszczam screenshoty z systemu działającego po QEMU (niestety zbyt wiele się nie zachowało):
Dziś wreszcie dotarła „lampa stoboskopowa” (a tak na prawdę układ migający silną diodą LED), do ustawiania zapłonu i mogłem przetestować czy układ dynamicznego wyprzedzenia zapłonu w ogóle działa. Po naniesieniu znakóœ na testowy wentylator z komputera, wyszło jak na filmie poniżej (wentylator podaje impulsy 2x częściej dlatego naniesione są 2 znaki co 180°, powoduje to też zmniejszenie obserwowanego wyprzedzenia dwukrotnie)
Całość wydaje się działać OK. Zostały kosmetyczne poprawki w kodzie AVRa i całość po ustawieniu kąta 0° zostanie zainstalowana w motórze.
Projekt ECU (w chwili obecnej jest to bardziej ICU – Ignition Control Unit) do MZ ETZ 125/150 powstał głównie z chęci nauczenia się projektowania i oprogramowywania modułów sterujących pracą silnika spalinowego (w tym wypadku, jedno cylindrowego, dwusuwowego). W chwili obecnej moduł ten posiada takie funkcje jak:
Sterowanie cewką zapłonową
Prosty immobilizer (blokada zapłonu) wykorzystujący technologię rfid
Odcięcie zapłonu powyżej podanych obrotów
Możliwość dynamicznej zmiany kąta wyprzedzenia zapłonu w oparciu o podaną mapę (w zależności od obrotów)
Możliwość podglądu parametrów silnika oraz zmian w konfiguracji modułu poprzez port USB
Budowa
Moduł oparty został o mikrokontroler AVR Atmega32u4 firmy Atmel. Posiada on sprzętowe wsparcie USB, które zostało wykorzystane do komunikacji z komputerem. Wszystkie wejścia/wyjścia odizolowane są od instalacji motocykla przez optoizolatory, co pozwoliło wyeliminować sporą część zakłóceń powstających w instalacji. Dodatkowo zasilanie zostało zabezpieczone diodą transil na napięcie 45V a mosfet sterujący cewką zapłonową transilem na napięcie 120V. Całość zostałą zamknięta w aluminiowej obudowie która pełni rolę dodatkowego ekranu. Dane o położeniu wału korbowego, pobierane są z oryginalnego impulsatora. Schemat urządzenia znajduje się poniżej:
Oprogramowanie mikrokontrolera
Oprogramowanie napisane zostało w całości w języku C, kody źródłowe można znaleźć na moim GitHubie.
Aplikacja diagnostyczna
Do komunikacji z modułem, służy aplikacja uruchamiana na komputerze PC, która napisana została w C++ z wykorzystaniem bibliotek Qt w wersji 4. Jest ona również dostępna na moim GitHubie. Jej wygląd prezentuje się jak na poniższym screenshocie:
Efekt końcowy
Co do walorów użytkowych, na razie ciężko coś powiedzieć. Udało mi się na nim odpalić silnik, jednak z racji braku czasu i możliwości jazdy (pogoda oraz nie poskładany do końca motocykl), ciężko określić czy wszystko działa jak należy. Zdjęcia poniżej pokazują zmontowany moduł.
Możliwość rozbudowy
W module zostały przewidziane możliwości rozbudowy, bez konieczności modyfikacji układu. Przewidziane są dodatkowe wejścia/wyjścia do:
Czujnika temperatury silnika, opartego o PT100
Czujnika otwarcia przepustnicy
Sterowania serwami ssania oraz wolnych obrotów
W chwili obecnej nie są one używane, ale być może zostaną jeszcze w jakiś sposób wykorzystane.